Geneza miasta
Żyrardów swoje początki zawdzięcza 1833 roku, kiedy to w Rudzie Guzowskiej, należącej do dóbr hrabiów Łubieńskich, powstała wyjątkowa osada fabryczna. Nazwa miasta nie jest przypadkowa – pochodzi od nazwiska Filipa de Girarda, francuskiego wynalazcy, który zrewolucjonizował mechaniczne przędzenie lnu.
Narodziny przemysłu
Kluczowe daty i fakty:
- 1829 rok: Powstanie pierwszej fabryki wyrobów lnianych
- 24 lipca 1833 rok: Oficjalne rozpoczęcie produkcji
- Fabryka uznawana za jedną z najnowocześniejszych w Europie
Kluczowi inwestorzy
W drugiej połowie XIX wieku nastąpił przełom – fabrykę przejęli niemieccy przemysłowcy Karol Hielle i Karol August Dittrich. Ich działania przekształciły Żyrardów w potężny ośrodek przemysłu lniarskiego.
Infrastruktura przemysłowa
Osada fabryczna obejmowała:
- Domy robotnicze
- Dzielnicę willową dla kadry kierowniczej
- Kościoły
- Szkoły
- Szpital
- Dom kultury
- Pralnię i łaźnię miejską
Charakterystyka przestrzenna
Żyrardów wyróżniał się niezwykle przemyślanym układem urbanistycznym:
- Regularna siatka ulic
- Precyzyjny podział na część mieszkalną i przemysłową
- Wzorcowy model miasta przemysłowego XIX wieku
Kluczowe momenty historyczne
- 1916 rok: Uzyskanie praw miejskich (zarządzenia okupacyjne władz niemieckich)
- Lata międzywojenne: Stopniowy spadek znaczenia fabryki
- Po 1945 roku: Odzyskanie kluczowej roli jako pracodawcy i zarządcy infrastruktury
- Lata 90. XX wieku: Upadek zakładów żyrardowskich
Różnorodność etniczna
Miasto było wielonarodowe. Mieszkali tu:
- Polacy
- Żydzi
- Rosjanie
- Szkoci
- Czesi
Dziedzictwo
Żyrardów jest dziś postrzegany jako wyjątkowy przykład miasta postindustrialnego, które zachowało swój niepowtarzalny charakter przemysłowej przeszłości.
Żyrardów – miasto utkane z historii pracy i przemysłu.
